Trawniki i łąki

Trawniki i łąki zaliczamy do zieleni niskiej. Zieleń niska to roślinność o niskim wzroście (o wysokości 0,5-1,5 m), czyli: niskie krzewy, byliny, rośliny okrywowe, rabaty kwiatowe oraz właśnie trawniki i łąki. Zieleń niska pełni funkcje estetyczne, rekreacyjne, zapewnia również komfort psychiczny mieszkańcom. W mieście, szczególnie w przestrzeni przyulicznej chroni przed zanieczyszczeniami, udeptywaniem gruntu oraz najeżdżaniem na systemy korzeniowe drzew. Wpływa na funkcje przyrodnicze miasta, zwiększając różnorodność biologiczną i retencjonowanie wody. Zieleń niska odgrywa również rolę w procesie regulacji klimatu miasta, zmniejszając efekt miejskiej wyspy ciepła.

Trawniki

Trawniki (murawa, darń) to powierzchnia terenu pokryta darnią, którą tworzy zwarta roślinność o gęstym systemie korzeniowym. Składa się głównie z traw. Trawniki są odporne na deptanie i relatywnie łatwe w utrzymaniu. Sposób i poziom ich pielęgnacji dostosowane są do pełnionej funkcji w ogrodach, parkach, zieleńcach, na placach, wzdłuż ulic, wokół budynków, przy obiektach sportowych, na skarpach.

Audiodeskrypcja dostępna na naszym kanale na YouTube. 

Rodzaje trawników

• dywanowe (gazonowe) – zakładane na terenach reprezentacyjnych,
• sportowe – zakładane przy obiektach sportowych,
• rekreacyjne – zakładane w parkach i na zieleńcach,
• murawy trawiaste w pasach drogowych (murawy przyuliczne) – powierzchnie zakładane w pasach drogowych z wtórnym udziałem spontanicznej roślinności Murawy wykształcają się poprzez zaniechanie częstego koszenia powierzchni trawnika, co umożliwiło zasiedlenie się nowych gatunków roślin (które nie są pożądane w przypadku trawników dywanowych i sportowych).

Przy zmianie częstotliwości wykonywanych zabiegów pielęgnacyjnych, następuje zmiana składu gatunkowego roślin na trawniku poprzez spontaniczne wysiewanie innych roślin, w tym niebędących trawami, zgodnie z miejscowym siedliskiem (tzw. sukcesja wtórna). Tak się dzieje w przypadku rzadziej koszonych trawników rekreacyjnych i muraw przyulicznych. Podczas upałów trawy wysychają a odtwarza się głównie gatunek kępkowy życicy trwałej co niszczy efekt równej darni – tworzy się kępkowa struktura i powoduje to powstanie pustych przestrzeni, w które zasiedlają spontanicznie inne rośliny. W obliczu trwających zmian klimatycznych przesychanie traw w powierzchniach przyulicznych jest zjawiskiem, któremu trudno zapobiec, dlatego udział gatunków dwuliściennych (zwłaszcza z rodziny bobowatych), szybciej regenerujących się i bardziej odpornych na suszę jest zjawiskiem pozytywnym.

Pielęgnacja trawników

Podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym trawników jest koszenie, które warunkuje utrzymanie trawnika przez cały sezon, w formie jednorodnej, zielonej murawy. Koszenie eliminuje zakwitanie traw i zawiązywanie nasion, powoduje również rozrastanie korzeni i zagęszczanie darni.

Inne zabiegi to nawożenie, nawadnianie, napowietrzanie (aeracja), usuwanie martwych części roślin poprzez wertykulację i grabienie oraz nawożenie.

Na terenach miejskich obowiązuje zróżnicowany harmonogram koszenia, dostosowany m.in. do warunków lokalnych, siedliska, składu gatunkowego roślin, funkcji terenu. Systematycznego i częstego koszenia wymagają np. trawniki reprezentacyjne i sportowe.

Trawniki kosimy, aby utrzymać:

• estetykę danego miejsca np. w historycznej zabudowie czy miejscach reprezentacyjnych;
• możliwość wypoczynku i rekreacji (boiska, polany parkowe itp);
• bezpieczeństwo poruszających się po drogach i chodnikach (widoczność) – w przypadku muraw przyulicznych.

Polana rekreacyjna w parku.

Planując harmonogram koszenia kierujemy się następującymi zasadami:

• częste koszenie, nawet 10 razy w sezonie – w miejscach reprezentacyjnych trawników (np. gazonowych, wokół rabat bylinowych lub w miejscach występowania systemów nawadniających) oraz na boiskach sportowych. Częste koszenie wykonujemy też w przypadku trawników nowo zakładanych, ponieważ sprzyja to krzewieniu się młodych traw (zagęszczeniu darni);
• 3-krotne koszenie w sezonie – w przypadku trawników przyulicznych i w pobliżu miejsc o znacznym natężeniu ruchu. Jest to zabieg konieczny ze względów bezpieczeństwa drogowego, co wynika z przepisów ruchu drogowego oraz prawa budowlanego (wymogi dotyczące pól widoczności oraz utrzymania skrajni w zakresie pól widoczności i skrajni poziomej jezdni oraz dróg dla rowerów), jak i utrzymania porządku i czystości przy ciągach komunikacyjnych (w wysokiej trawie zalegają trudne do usunięcia śmieci);
• 1-krotne lub 2-krotne koszenie w sezonie lub koszenie raz na 2 lata – w przypadku łąk miejskich, gdzie ograniczenie koszenia będzie sprzyjać wzrostowi różnorodności gatunkowej, poprawie estetyki. Jest konieczne w celu ograniczenia zarastania terenu przez samosiewy drzew i krzewów czy eliminacji gatunków inwazyjnych.

Inne zabiegi pielęgnacyjne

• Wertykulacja
  Zabieg polega na nacinaniu darni i usuwaniu filcu z dolnych warstw murawy. Po wertykulacji trawa jest lepiej doświetlona, natleniona i lepiej chłonie wodę. Wertykulacji nie stosujemy pod koronami drzew.
• Aeracja (napowietrzanie)
  Zabieg polega na napowietrzaniu gleby, na której rośnie trawa np. przez nakłuwanie darni.  Zabieg polepsza dopływ powietrza do gleby w celu prawidłowego rozwoju korzeni, rozluźnianie jej w przypadku gleb zwięzłych (np. gliniastych), wnikanie wody i nawozów do korzeni. Po wertykulacji/i lub aeracji można przeprowadzić piaskowanie murawy, w celu rozluźnienia gleby zwięzłej, co pozwoli na dotarcie do korzeni tlenu niezbędnego do prawidłowego rozwoju.
• Grabienie liści
  Przeciwdziała degradacji trawnika i służy utrzymaniu bezpieczeństwa i czystości, np. w pasach drogowych. Ze względów przyrodniczych ograniczamy grabienie w parkach i pozostawiamy fragmenty jako tzw. strefy dzikiej przyrody, gdzie również ograniczamy koszenie. W wielu miejscach ze zgrabionych liści tworzymy pryzmy. Dzięki pozostawieniu liści do rozkładu powstaje próchnica. Dodatkowo warstwa liści zatrzymuje wodę. Zgromadzone w stertach liście stanowią też schronienie i pożywienie dla zwierząt – bezkręgowców, płazów czy drobnych ssaków, które z kolei stanowią pożywienie dla innych drapieżników.Ze względu na częstotliwość grabienia liści tereny miejskiej zieleni dzielimy na strefy, w których opadające liście usuwamy systematycznie (np. tereny zieleni przyulicznej, aby opadłe liście nie były nawiewane na ciągi komunikacyjne i nie powstawała na nich śliska nawierzchnia; tereny rekreacyjne, place zabaw, zewnętrzne siłownie, trawniki w sąsiedztwie alejek i placów pieszych; trawniki reprezentacyjne i trawniki gazonowe (dywanowe), miejsca pod koronami kasztanowców, co służy zwalczaniu szrotówka kasztanowcowiaczka). Strefy, gdzie nie grabimy liści to m.in. miejsca pod drzewami, w skupinach krzewów oraz na bylinowych rabatach oraz strefy dzikiej przyrody.

Łąki miejskie

Łąki miejskie to zbiorowiska trawiaste z dużym udziałem roślin dwuliściennych (bylin). Łąki nawiązują składem gatunkowym do półnaturalnych użytków zielonych – łąk i pastwisk. W mieście rozróżniamy dwa typy łąk:

• łąki miejskie powstałe samoistnie na trawnikach i murawach parkowych przy ograniczeniu liczby zabiegów koszenia i działaniu sukcesji wtórnej,
• łąki specjalnie zakładane z siewu – zabieg kosztowny, polecany tylko na nowo zakładanych powierzchniach biologicznie czynnych.