SZUKAJ
Link skopiowany
Ogród Krasińskich – zielone serce Muranowa. Park w stylu krajobrazowym, gdzie spacerując krętymi ścieżkami, można znaleźć chwilę wytchnienia od pędzącego życia w mieście i poczuć czar przestrzeni z dawnych lat. Wśród licznych drzew odnajdziemy tu zarówno place zabaw dla dzieci i siłownię plenerową, jak i intymne kwieciste zakątki czy ukryte punkty widokowe. Bogaty w historię, a jednocześnie dostosowany do współczesnych potrzeb. To wspaniałe miejsce do spędzania czasu z rodziną czy na randce albo na samotny spacer lub chwilę odpoczynku z książką.
Obecna forma Ogrodu Krasińskich jest efektem prac rewaloryzacyjnych przeprowadzonych w latach 2012–2014 na podstawie projektu pracowni Abies – Architektura Krajobrazu. Przy uważnym zachowaniu historycznych cech zabytkowego parku został on dostosowany do potrzeb współczesnych warszawianek i warszawiaków – na terenach wcielonych powojennie powstały nowe elementy zapewniające szeroki wachlarz możliwości spędzania czasu w Ogrodzie. Część historyczną od tej bardziej współczesnej rozróżnić można także po elementach wyposażenia (ławki, kosze na śmieci). W pierwszej są one jednego typu, klasyczne i eleganckie, podczas gdy w tej nowszej charakteryzują się już prostszą, za to bardziej zróżnicowaną formą.
Punktem centralnym całego założenia, tak jak pierwotnie, jest Pałac Krasińskich. Leży na końcu głównej osi widokowej prowadzącej od zabytkowej bramy wejściowej. Jednakże podczas spacerów po parku sylweta Pałacu tylko niekiedy pojawia się nam przed oczami w przestrzennie zaaranżowanych do tego tzw. otwarciach widokowych. To celowy zabieg – meandrujący układ alejek i grupowe nasadzenia wysokiej roślinności nadają przestrzeni charakter bardziej kameralny i dzielą ją na wnętrza ogrodowe o różnym przeznaczeniu.
Na osi widokowej pozostał także staw oraz zrekonstruowano dekoracyjne partery ogrodowe otoczone niskim stylowym ogrodzeniem. Bezpośrednio przed Pałacem jest parter gazonowy w formie ozdobnego trawnika na planie półkola z fontanną pośrodku, otoczoną rozetą kwiatową. Nieco dalej, na tej samej linii wzroku, utworzono z kolei parter kwiatowy – większy, szczególnie ozdobny, kobierzec kwiatowy z dekoracyjnym ornamentem roślinnym na zielonym tle. Jest on wyjątkową ozdobą całego założenia. Linie motywów dekoracyjnych w parterach poprowadzono głównie przy użyciu formowanego bluszczu i białych kamyczków.
Na szczególną uwagę zasługuje niezwykle urokliwy kameralny zakątek po prawej stronie Pałacu. To parter ogrodowy Radziwiłłowej – odosobniony ogród różany składający się z prostokątnych kwater w obramowaniu z nisko strzyżonych żywopłotów cisowych. Jego ozdobą są kwitnące wiosną karłowe magnolie. Warto obejrzeć także ogród kwaterowy założony naprzeciwko pałacu Dückerta. Kompozycje te stanowią ukłon w stronę historii – w przeszłości to właśnie tutaj znajdowały się ogrody przedpałacowe, wcielone po wojnie w granice parku.
Teren Ogrodu Krasińskich jest stosunkowo płaski, o nieznacznym pofalowaniu, które nadaje mu naturalny charakter. Poza tym znajdują się tu dwa pagórki widokowe: jeden nieopodal pałacu Dückerta oraz drugi – z kaskadą kamienną na szczycie, zrekonstruowany w części historycznej, będący prawdopodobnie pozostałością Wału Zygmuntowskiego przebiegającego tu w XVII w. Z kaskady woda spływa dalej strumieniem do położonego poniżej stawu. Strumień w dwóch miejscach przecina ścieżka spacerowa pozwalająca cieszyć się z bliska szumem płynącej wody.
Staw to niewielki, sztuczny zbiornik wodny o nieregularnym kształcie, z wyspą pośrodku i brzegami umocnionymi materiałem naturalnym – wikliną. Dodatkową ozdobę zbiornika stanowi rzeźba rybaków autorstwa Leona Machowskiego. Staw usytuowany jest w taki sposób, że – wchodząc do parku główną bramą – widzimy Pałac Krasińskich i lustrzane odbicie części jego fasady w wodach zbiornika.
Wodnym elementem dekoracyjnym parku jest także historyczna fontanna umieszczona centralnie na parterze gazonowym przed Pałacem Krasińskich. Dużą atrakcję stanowi nowo powstały plac wodny przed pałacem Dückerta, nawiązujący do znajdującego się tu niegdyś Instytutu Wód Mineralnych.
Z jednej strony otoczony wysoką zabudową, z drugiej sąsiadujący z jedną z bardziej ruchliwych ulic Warszawy, Ogród Krasińskich pełni funkcję oazy spokoju i zielonych płuc Muranowa. Na jego teren prowadzi 9 wejść, w tym zabytkowa brama główna, usytuowana na centralnej osi widokowej założenia. Ulicę gen. Andersa oddziela od parku strefa przejściowa w postaci skweru im. Żołnierzy Tułaczy. Z kolei od ul. Długiej park odgrodzony jest dość zwartą zabudową architektoniczną o zróżnicowanych funkcjach (administracyjnej, mieszkalnej, usługowej), przedzieloną ul. Barokową. Serce Ogrodu – wspaniały Pałac Krasińskich w stylu północnowłoskiego baroku – stanowi jednocześnie jego wschodnią granicę.
Roślinność Ogrodu Krasińskich została tak dobrana, by był on atrakcyjny przez cały rok. Wiosną uwodzą zapachem lilaki, jaśminowce i róże. Latem zachwycają bukiety kwiatów u hortensji czy żylistków, zaś jesienią – zmieniające się barwy liści drzew. Zimą z kolei subtelną ozdobą parku są różowe owoce śnieguliczki i czerwone pędy dereni wyróżniające się na tle śniegu.
Najstarsze okazy drzew rosnących w Ogrodzie Krasińskich pochodzą z końca XIX w., są to:
W trakcie rewaloryzacji parku posadzono natomiast ok. 100 nowych drzew, nawiązujących do historycznej kompozycji projektu Szaniora, głównie gatunki liściaste:
Najliczniej występują w parku klony zwyczajne i lipy drobnolistne. Na szczególną uwagę zasługują rozłożysty okaz platana klonolistnego, który można podziwiać przy wejściu od ul. gen. Andersa, a także oryginalne tulipanowce amerykańskie rosnące przy Pałacu.
W centralnej części parku dekoracyjne ornamenty parterów kwiatowych wypełniają rośliny stosowane tradycyjnie na kwietnikach sezonowych: kwitnące wiosną rośliny cebulowe i dwuletnie oraz gatunki dekoracyjne latem, o ozdobnych kwiatach lub liściach. Ciekawymi akcentami kwietnymi są też: „arabeska” znajdująca się naprzeciwko głównej bramy wejściowej (kompozycja z roślin sezonowych) oraz „kosz kwiatowy” (kompozycja z bylin) ulokowany przy jednej z głównych alejek parkowych.
Z kolei w ogrodzie kwaterowym opodal placu wodnego podziwiać można rabaty skomponowane z róż i bylin ogrodowych o różnych porach kwitnienia. Rosną tu m.in.:
W parku posadzono również wiele gatunków krzewów, głównie liściastych, z których utworzono naturalistyczne kompozycje grupowe lub żywopłoty. Wśród nich znalazły się m.in.:
Kompozycje zmieniane są sezonowo oraz w każdym roku dobór roślin jest inny.
Ponieważ ponad połowę powierzchni parku zajmuje zadrzewienie, w tym wiele starych drzew, głównym elementem fauny są tu ptaki związane ze środowiskiem leśnym i parkowym. Są uznawane za wskaźnik zdrowotności danego siedliska. Łącznie naliczono tu 47 gatunków ptaków. Większość obecnych gatunków zakłada w parku gniazda – przeważnie w dziuplach (tzw. dziuplaki), rzadziej na drzewach i wysokich krzewach.
Najczęściej gniazdują w parku takie gatunki jak:
W porównaniu do innych warszawskich parków Ogród Krasińskich nie jest szczególnie bogaty w różnorodność ptactwa. Dla sporej części ptaków jest on tylko przystankiem w podróży.
Z tych najczęściej bywających spotkamy tu:
oraz rzadziej:
Pomimo obecności stawu stosunkowo mało jest ptaków związanych ze środowiskiem wodnym. Najliczniejsze są krzyżówki oraz mewy śmieszki (Chroicocephalus ridibundus). Z kolei trawniki są miejscem licznego żerowania szpaków, wron siwych i kwiczołów (Turdus pilaris).
Część gatunków zimuje w parku. Przeważają krzyżówki i śmieszki, lecz spotkać można także mazurki, wrony siwe i modraszki. Liczne budki lęgowe są wykorzystywane także zimą, będąc schronieniem dla mazurków oraz nietoperzy.
Duży udział ptaków owadożernych wskazuje na bogactwo bezkręgowców. Ponadto zadrzewienie sprzyja obecności wiewiórek (Sciurus vulgaris), jeży (Erinaceus europaeus) i myszy polnych (Apodemus agrarius).
Na terenie Ogrodu miejscami odnajdziemy spróchniałe konary i karpy drzew oraz warkocze chrustu. Są to celowo pozostawione tzw. elementy habitatowe, mające stanowić kryjówki dla dzikiej fauny, która zawędruje do parku. W pniakach mogą się schronić i zimować pajęczaki i inne bezkręgowce, płazy oraz gryzonie. Skupiska gałęzi natomiast to kryjówka dla myszy polnych i nornic, jeży oraz żab i ślimaków. Warto zwrócić na nie uwagę – to niepozorne, a bardzo ważne narzędzia ochrony bioróżnorodności i przyrody w mieście.
Z myślą o dzikich mieszkańcach zostały także wyznaczone w części przy ul. Świętojerskiej tzw. dzikie zakątki – strefy ekstensywnej pielęgnacji, gdzie zabiegi porządkowe ograniczono do minimum. Co więcej, w trakcie rekonstrukcji zabytkowego ogrodzenia celowo zastosowano punktowe fundamenty, by zapewnić jeżom i innym małym zwierzętom możliwość swobodnej migracji.
Widok na staw i rzeźbę rybaków autorstwa Leona Machowskiego.
Ogród Krasińskich to przede wszystkim przestrzeń do swobodnej rekreacji i wypoczynku. Nieskrępowane spacery zapewnia rozwinięty układ ścieżek, natomiast wypoczynkowi służą liczne ławki oraz altana widokowa. Zadbane trawniki zachęcają też do piknikowania i relaksu na kocach. Dodatkowo, w części przy ul. Świętojerskiej, urządzona jest polana rekreacyjna z siłownią plenerową i leżakami do opalania. Są też stojaki na rowery oraz zdroje wodne – jeden współczesny, stalowy, o prostej, niewyróżniającej się formie oraz drugi w postaci kamiennej misy pochodzącej z okresu 1886–1936.
Z myślą o najmłodszych w parku udostępniono aż trzy place zabaw. Dwa zlokalizowane są przy wejściu od ul. Barokowej: dla dzieci młodszych oraz dla średnich i starszych. Trzeci znajduje się nieopodal stawu, w miejscu, gdzie historycznie również mieścił się niewielki placyk do zabaw dziecięcych.
Dodatkową atrakcją parku są zlokalizowane w części od ul. Barokowej: plac wodny oraz teren przeznaczony do gier zespołowych, na którym znajdują się stoliki do gier planszowych oraz tory do gry w boule.
Po zachodzie słońca Ogród Krasińskich możemy podziwiać w bardziej tajemniczej odsłonie. W części historycznej wieczorne spacery oświetlają wysokie, stylowe lampy parkowe. Natomiast w części bardziej współczesnej oświetlenie jest zróżnicowane – niskie i średniej wysokości lampy o prostych formach czy subtelne światła gruntowe, np. w ogrodzie Radziwiłłowej.
W granicach Ogrodu Krasińskich usytuowany jest Pomnik Pamięci Żołnierzy Powstania Warszawskiego batalionu AK ,,Chrobry”, projektu Jerzego Pietrasa, upamiętniający tragiczną śmierć żołnierzy poległych w zagładzie Pasażu Simonsa 31 sierpnia 1944 r.
Na terenie Ogrodu Krasińskich obowiązuje regulamin użytkowania, który dopuszcza m.in. wchodzenie na trawniki (z wyjątkiem rabat i obszarów wygrodzonych) oraz jeżdżenie na rowerach, rolkach, deskorolkach itp. na powierzchniach utwardzonych. Zakazuje się natomiast wprowadzania psów (z wyjątkiem psów asystujących) czy palenia ognisk i grillowania.
Zakaz przyprowadzania psów został wprowadzony z uwagi na zabytkowy charakter założenia ogrodowego, za czym idzie konieczność jego szczególnej ochrony. Co więcej, ma on pomóc chronić występujące w parku dzikie zwierzęta przed płoszeniem. Właściciele psów mogą skorzystać z całodobowego wybiegu dla czworonogów, zlokalizowanego na skwerze Żołnierzy Tułaczy, przylegającym do ogrodzenia Ogrodu od strony ul. gen. Andersa.
Źródła podają różne daty powstania Ogrodu Krasińskich, ale pewne jest, że w pierwotnej formie został założony w II połowie XVII w. jako część barokowego założenia pałacowo-ogrodowego w stylu francuskim. Ogród, podobnie jak pałac, zaprojektował wybitny architekt Tylman von Gameren dla wojewody płockiego Jana Dobrogosta Krasińskiego.
Początkowo ogród był utworzony na planie prostokąta o powierzchni ok. 3,3 ha. Składał się z regularnej szachownicy złożonej z 12 kwater, po dwie w rzędzie, przeciętych wąskimi alejkami; przyozdobiony był licznymi rzeźbami ogrodowymi. Aleja główna stanowiła przedłużenie osi widokowej na linii Pałacu i całego założenia.
W 1765 r. Pałac stał się siedzibą Komisji Skarbu Państwa i na krótko zyskał nazwę Pałacu Rzeczypospolitej (podobnie jak Ogród). To wówczas nastąpiła pierwsza większa przemiana parku. Plan prostokątnych regularnych kwater zamieniono w układ oparty na alejach spacerowych, ujętych strzyżonymi szpalerami drzew. Aleja główna prowadząca od Pałacu stała się szeroką promenadą spacerową. Równolegle po obu jej stronach poprowadzono wzdłuż i w poprzek pomniejsze alejki. Tak zmieniony Ogród został w 1768 r. udostępniony mieszkańcom. Był to pierwszy w Warszawie ogród zaprojektowany (w tym przypadku przeprojektowany) specjalnie na potrzeby pełnienia funkcji publicznego parku spacerowego.
Ogród Krasińskich cieszył się ogromną popularnością wśród warszawiaków, będąc miejscem publicznych imprez i uroczystości. W Pałacu Krasińskich bywał nawet Napoleon, który w Ogrodzie organizował wielkie przeglądy wojskowe.
W nocy z 29 na 30 listopada 1830 r. park był też miejscem wydarzeń dramatycznych – walk w trakcie powstania listopadowego.
Największe zmiany kompozycyjne wprowadzono w latach 1891–1895, kiedy to Ogród Krasińskich został całkowicie przekształcony w naturalistyczny park angielski wg projektu Franciszka Szaniora. Geometryczny podział przestrzeni z centralną aleją zastąpiono łukowym układem ścieżek, zaś szpalery drzew – grupami tworzącymi wnętrza ogrodowe, czyli wyraźnie wydzielone odrębne części ogrodu o konkretnym przeznaczeniu. Zróżnicowano też ukształtowanie terenu. Na głównej, wcześniej prostoliniowej, osi kompozycyjnej wybudowano staw ze spływającym do niego strumieniem wraz z kaskadą z nowo uformowanego pagórka widokowego. Przed pałacem założono dwa dekoracyjne partery ogrodowe, czyli ozdobne geometryczne kompozycje z kwiatów, roślin płożących, kolorowych kamieni i piasku, utworzone na starannie zadbanych trawnikach o ściśle określonym kształcie. Po przemianach powierzchnia parku wynosiła 3,8 ha.
Staw, strumień i pagórek stanowiły zarazem ukrytą narrację patriotyczną Szaniora – miały nawiązywać symbolicznie do krajobrazu Polski, z płynącą przez kraj Wisłą o źródłach w górach i ujściu do morza. W tamtym czasie Polska już niemal 100 lat pozostawała poza mapą Europy, niemniej tożsamość narodowa była wciąż żywa i niezmiennie przez Polaków podtrzymywana.
W czasie II wojny światowej w rejonie ulic gen. Andersa i Świętojerskiej przebiegała granica getta warszawskiego, co symbolicznie upamiętnia pomnik znajdujący się niedaleko jednego z wejść do parku. Ogród, podobnie jak sąsiadujące budynki, w trakcie działań wojennych uległ znacznym zniszczeniom, szczególnie podczas walk powstańczych. W latach 1945–1958 zdewastowane wojną tereny wokół założenia, m.in. dawne ogrody pałaców Marii Radziwiłłowej i Dückerta, zostały wcielone w granice parku i urządzone wspólnie jako jego powojenna część. Nowe obszary dowiązano kompozycyjnie do układu Szaniora wg projektu Longina Majdeckiego, zachowując charakter krajobrazowy. Park uzyskał powierzchnię 7,2 ha.
Wojewódzki rejestr zabytków (Ogród Krasińskich z bramą od ul. Nalewki, wpis nr 256/3 z dn. 1.07.1965 r.); gminna ewidencja zabytków (Ogród Krasińskich, wpis z dn. 15.02.1988 r.); strefa buforowa historycznego centrum Warszawy (wpis na listę światowego dziedzictwa UNESCO z dn. 1.01.1980 r.); Pomnik historii „Warszawa – historyczny zespół miasta z traktem królewskim i Wilanowem” (Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 8.09.1994 r.).
Ochroną konserwatorską objęty jest także Pałac Krasińskich.
Nazwa: Ogród Krasińskich
Lokalizacja: Muranów – dzielnica Śródmieście, zobacz na mapie
Godziny otwarcia: 5:00–24:00 (1.04–31.10), 6:00–22:00 (1.11–31.03)
Powierzchnia: 7,9 ha
Styl: ogród krajobrazowy
Okres powstania: II poł. XVII w., założony w stylu barokowym, w latach 1891–1895 przekształcony w ogród krajobrazowy
Ochrona konserwatorska: tak
