Ogród Krasińskich to część siedemnastowiecznego założenia pałacowo-ogrodowego. Do czasu utworzenia Ogrodu Saskiego był to największy ogród w Warszawie. Pierwotnie służył jedynie swoim właścicielom, jednak po stu latach, w 1766 roku został otwarty dla mieszkańców i szybko stał się jednym z ulubionych miejsc spacerowym warszawiaków. Tak jest i dziś. Zapraszamy na majowy spacer z cyklu #WarszawskieParkiZZW wśród pięknych kasztanowców i kwiatowych arabesek pełnych różowych niezapominajek.
Ogród utworzono przy Pałacu Krasińskich, który uznawany jest za jedną z najpiękniejszych rezydencji magnackich w Polsce. Założenie zbudowano dla Jana Dobrogosta Krasińskiego jako przykład barokowej koncepcji architektonicznej znanej jako „entre cour et jardin” (fr. między dziedzińcem a ogrodem), według której pałac leży na osi między dziedzińcem honorowym a ogrodem, znajdującym się na tyłach budynku. We Francji jej pierwowzorem jest pałac w Wersalu.
Powrót do dawnej świetności
W ciągu wieków zmieniała się stylistyka parku i jego powierzchnia. Gdy oddawano go do użytku publicznego w 1768 r., dawne szpalery ustąpiły miejsca szerokim alejom. W latach 1891-1895 park został przeprojektowany przez Głównego Ogrodnika Warszawy Franciszka Szaniora, który układ barokowy przekształcił na styl naturalistyczny. Po II wojnie światowej do parku dołączono dawne ogrody zniszczonych pałaców od ulicy Długiej, jak również poszerzono go od Świetojerskiej. Obecnie zajmuje dwukrotnie większą powierzchnię – 9,5 hektara. Podczas przeprowadzonej w latach 2012-2014 rewaloryzacji powrócono do założeń Szaniora i przywrócono mu charakter krajobrazowy.
Szeroko zakrojone prace rewaloryzacyjne miały za zadanie uczytelnić historyczną kompozycję. Na osi głównej zrekonstruowany został kwietnik dywanowy oraz arabeska. Uporządkowano zaniedbaną szatę roślinną, posadzono niemal 100 drzew, ponad 10 tys. krzewów oraz rośliny nadwodne i cebulowe. Przywrócono historyczne ogrodzenie ogrodu. Odtworzono także stylowe elementy małej architektury – ławki, latarnie i kosze na śmieci. Zadbano o naturalne elementy wodne – staw, strumień i kaskadę. Ponadto stworzono dwa nowe wnętrza ogrodowe – dawny ogród Pałacu Pod Czterema Wiatrami, gdzie znajdują się nowa fontanna posadzkowa oraz aranżacje bylin i róż, ciekawie oświetlonych w nocy, natomiast na obszarze dawnego ogrodu przy Pałacu Marii Lubomirskiej Radziwiłłowej powstał ogród różany z żywopłotami cisowymi i nasadzeniami niskich magnolii. W parku znalazły się dwa boiska do gry w bule i siłownia plenerowa, a dzieciom przekazano nowoczesny plac zabaw od ul. Barokowej o powierzchni ponad 2 tys. m2.
Odtworzenie historycznych elementów ogrodu
Podczas ostatniej rewaloryzacji Ogrodu Krasińskich przeprowadzono analizy historyczne, aby przywrócić jego dawne elementy. W ramach odtworzenia małej architektury wybrano ławki pierwotnie zaprojektowane przez Franciszka Szaniora jako mebel warszawski. Kilkanaście zachowanych sztuk wyremontowano i ustawiono w części historycznej ogrodu, pozostałe miejsca uzupełniono o 80 replik. Podobnie było z elementem historycznego płotka okalającego rabaty kwiatowe – udało się go odtworzyć z archiwalnej fotografii i teraz stanowi wyjątkowe wykończenie parterów kwiatowych na osi głównej pałacu. Za to historyczne ogrodzenie ogrodu wraz z dekoracyjną bramą zrekonstruowano dzięki małemu fragmentowi tkwiącemu w ścianie pałacu.
Również przy budowie placu zabaw pamiętano o planach słynnego warszawskiego ogrodnika. W części historycznej nabrał on kształtu koniczyny tak jak zaplanował go pierwotnie Szanior i został wyposażony w stylizowane urządzenia zabawowe, dużą karuzelę i altanę. Ponadto, zgodnie z typowymi dla niego projektami parków, odtworzono charakterystyczne dla układu obwodnicowego rośliny maskujące skrzyżowania dróg. Park został bujnie uzupełniony o nasadzenia bzów lilaków, jaśminowców, żylistków i suchodrzewów.
Wyjątkowa pielęgnacja i dbałość o estetykę
– Parki historyczne takie jak Ogród Krasińskich są pod opieką konserwatora zabytków i wymagają wyjątkowej dbałości o ich estetyczny wygląd – to właśnie zieleń odgrywa w nich kluczową rolę – mówi Magdalena Frydrych, ogrodniczka opiekująca się parkiem z ramienia Zarządu Zieleni m.st. Warszawy.
– Ważnym zadaniem w ogrodzie jest prawidłowe utrzymanie bogatych gatunkowo, barwnych i zmieniających się sezonowo parterów kwiatowych oraz towarzyszącym im trawników. Takie kompozycje podkreślają układ przestrzenny parku i znajdują się w sąsiedztwie ważnych obiektów. W tym przypadku najważniejszym punktem dekoracyjnym są barokowe rabaty na osi Pałacu Krasińskich. W tym roku na kwietniku wokół głównej fontanny, aby jeszcze bardziej wzbogacić go kolorystycznie, zastosowaliśmy wyjątkowe, różowe niezapominajki. – dodaje Magdalena Frydrych.
W przypadku parków zabytkowych stosujemy specjalne zabiegi pielęgnacyjne. Regularne koszenie trawników, nawożenie, odchwaszczanie i podlewanie nie dopuszcza do rozwoju niepożądanych roślin i ma wpływ na wizerunek oraz klimat parku, które zachęcają mieszkańców i turystów do spędzania w nim czasu. Zadbane zielone trawniki tworzą również jednolite tło dla pięknych wielobarwnych kwiatów.
Pamiętajmy, że w Ogrodzie Krasińskich jako parku historycznym obowiązuje regulamin zabraniający wprowadzania psów na jego teren. W jego sąsiedztwie od strony ul. Stare Nalewki (Bohaterów Getta) wybudowano dla czworonogów dwa wybiegi, z których mieszkańcy i ich pupile mogą korzystać w bezpieczny sposób.
Zabytkowa zieleń
W Ogrodzie Krasińskich możemy podziwiać stare drzewa, których wiek datowany jest nawet na koniec dziewiętnastego wieku. Dominującym gatunkiem w parku jest kasztanowiec biały. Są to piękne i wyjątkowych rozmiarów drzewa z rozłożystymi koronami, których kwiatostany umilają majowe wieczory w parku. W parku występują również licznie klony pospolite i lipy drobnolistne. Do wyjątkowych i cennych okazów można zaliczyć rosnące na terenie ogrodu gatunki takie jak: miłorząb dwuklapowy, orzech czarny, korkowiec amurski, sosna czarna czy leszczyna turecka. Warto zobaczyć także trzy tulipanowce amerykańskie rosnące przy pałacu Rzeczpospolitej, niesamowitych rozmiarów platan klonolistny rosnący w formie soliteru na murawie trawiastej przy wejściu do parku od ulicy Andersa czy wiekowy, wypróchniały dąb szypułkowy nad stawem. Co roku wprowadzamy także nowe nasadzenia. Na jesieni posadziliśmy na terenie parku trzy katalpy, klon pospolity, tulipanowiec amerykański i platan klonolistny, natomiast wiosną tego roku w pobliżu bramy historycznej w miejsce wywróconego podczas wichury w ubiegłym roku wiązu został posadzony nowy egzemplarz.
Dbając o parkowe zadrzewienia na bieżąco monitorujemy ich stan zdrowotny oraz w szczególnych przypadkach zlecamy dodatkowe ekspertyzy dendrologiczne i zabiegi specjalistyczne. Takie ekspertyzy zostały przeprowadzone w 2020 roku dla 18 drzew, za to najcenniejsze okazy kasztanowców znajdujące się w centralnej, najstarszej części parku objęliśmy szczególną ochroną i założyliśmy liczne wiązania podtrzymujące konary.
Latający mieszkańcy i różnorodność biologiczna
Aby chronić awifaunę parku (ptactwo) w parku zostało zawieszonych 55 budek lęgowych różnego typu. Na podstawie wyglądu i składu materiału użytego do budowy gniazd, oznaczane są gatunki zasiedlające skrzynki. W zeszłym sezonie stwierdziliśmy lęgi sześciu gatunków ptaków: wróbli, mazurków, kawek, krzyżówki, sikor i szpaków, a także gniazda wiewiórki, myszy, trzmieli, os i szerszeni. Budki służyły również nietoperzom za schronienie i miejsce rozrodu. W jednej budce pod koniec grudnia znaleźliśmy aż cztery nietoperze! W przyszłym roku wykonamy szczegółową inwentaryzację ornitologiczną, aby dowiedzieć się więcej na temat występujących w parku gatunków ptaków i ich liczebności.
Dbając o wyjątkową estetykę parku i jego reprezentacyjny charakter nie zapominamy również o ochronie różnorodności biologicznej. W północnej części parku od strony ul. Świętojerskiej wyznaczyliśmy strefy ekstensywnej pielęgnacji, czyli tzw. dzikie zakątki. Ograniczamy w nich koszenie oraz grabienie, pozwalając na naturalny rozwój zieleni i tworząc siedliska zwierząt pozostawiając kłody drzew. Pamiętaliśmy o dzikich mieszkańcach parku również podczas rekonstrukcji zabytkowego ogrodzenia. Dzięki punktowym fundamentom jeże i inne małe zwierzęta mogą swobodnie migrować.
Najważniejsze zabytki
Na terenie parku zachowała się zabytkowa barokowa brama wejściowa z XVIII w., położona od strony ul. Bohaterów Getta. W ogrodzie znajduje się również kilka pomników, upamiętniających smutne karty historii. To m.in. pomnik granic getta warszawskiego, które podczas wojny znajdowało się obok parku, pomnik Bohaterów o Monte Cassino oraz kamień upamiętniający jedną z pierwszych potyczek powstania listopadowego. W rejonie ulicy Długiej usytuowany jest pomnik upamiętniający Pasaż Simonsa. Był to potężny żelbetowy budynek z 1903 roku, w którym mieścił się dom handlowy. Został on zniszczony we wrześniu 1939 r., a tragiczną role jego ruiny odegrały latem 1944 r. W czasie Powstania Warszawskiego była tu reduta blokująca Niemcom dostęp do Starego Miasta. Niestety w ostatnich dniach obrony Starego Miasta w wyniku bombardowania potężna żelbetowa konstrukcja pasażu zawaliła się aż do piwnicy, grzebiąc ponad 200 osób. Szczątki wielu z poległych do dziś spoczywają w zawalonych piwnicach.
W parku znajdują się również pozostałości po schronie Starzyńskiego i wiele innych historycznych elementów. W pobliżu spacerujący mogą również zwiedzić budynek Arsenału Królewskiego z Państwowym Muzeum Archeologicznym.
—