Trwa ogromny proces inwentaryzacyjny warszawskiej zieleni. W ramach niego zakończyliśmy właśnie szczegółową inwentaryzację terenową zieleni w Parku Morskie Oko i Parku Przy Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich, w których na łącznej powierzchni około 40 ha rośnie blisko 3,5 tys. drzew!
Jednym z głównych zadań Zarządu Zieleni m.st. Warszawy jest zarządzanie pozostającymi pod naszą opieką terenami zieleni, w tym prowadzenie prac utrzymaniowych i pielęgnacyjnych m.in. w warszawskich parkach. Ogrodniczki i ogrodnicy ZZW opiekujący się danym terenem muszą zatem dokładnie znać występującą tam roślinność, jej gatunki czy stan fitosanitarny. Istotna jest również wiedza dotycząca uwarunkowań historycznych danego terenu zieleni.
Zebraniu stosownych informacji służy szczegółowa inwentaryzacja terenowa zieleni. Dzięki inwentaryzacji specjaliści ZZW mogą sprawniej zarządzać danym terenem, planować i realizować w stosownym czasie adekwatne działania w zakresie utrzymania i pielęgnacji zieleni – regularne lub interwencyjne (gdy sytuacja tego wymaga). Dobra znajomość układu zieleni parkowej pozwala ponadto na przemyślane planowanie inwestycji, które mogłyby pozytywnie wpłynąć na funkcjonalność danego terenu czyniąc go bardziej atrakcyjnym, spełniającym zróżnicowane potrzeby użytkujących go mieszkańców.
Właśnie zakończyliśmy inwentaryzację w dwóch mokotowskich parkach: w Parku Morskie Oko i w Parku Przy Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich. Przedstawiamy efekty przeprowadzonej inwentaryzacji, w tym kilka ciekawostek historycznych i dendrologicznych. W ramach inwentaryzacji roślinność obu parków została oceniona pod względem stanu fitosanitarnego, zaś drzewa dodatkowo poddano analizie pod względem bezpieczeństwa, przypisując im odpowiednie klasy ryzyka. W obu parkach każde drzewo dostało własny numer identyfikacyjny zwany arbotagiem, dzięki czemu można je zlokalizować na mapie zieleni w miejskim serwisie mapowym pod linkiem, a także sprawdzić metryczkę danego drzewa zawierającą podstawowe informacje na jego temat.
Inwentaryzacja – Park Morskie Oko
- Zieleń
Aktualnie w parku Morskie Oko zajmującym teren o powierzchni 17,9 ha znajduje się 1374 drzew, 16 grup drzew oraz 99 krzewów i 131 grup krzewów.
Gatunkami przeważającymi w parku są klony pospolite (Acer platanoides) i klony jawory (Acer pseudoplatanus), zaś najstarszy drzewostan stanowią dęby szypułkowe rosnące wokół Pałacyku Szustrów, chronione jako pomniki przyrody.
W parku można również napotkać ciekawe okazy jesiona wyniosłego f. jednolistkowego (Fraxinus excelsior f. diversifolia) oraz innego jesiona wyniosłego 'Heterophylla Pendula’ (Fraxinus excelsior 'Heterophylla Pendula’) – znajdujące się w północnej części parku Promenada. W parku Szustrów w towarzystwie lip srebrzystych można zobaczyć lipę warszawską (Tilia tomentosa ‘Varsaviensis’).
- Historia i ciekawostki
Park, a właściwie kompleks parkowy, znajdujący się w dzielnicy Mokotów na Skarpie Warszawskiej pomiędzy ulicami Puławska i Belwederska, składa się z powojennego parku Morskie Oko i dawnego Ogrodu Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej zwanego Promenadą.
Ogród Izabeli Lubomirskiej powstał w latach 1772 – 74 i był typowym założeniem sentymentalnym zaprojektowanym przez królewskiego architekta Szymona Bogumiła Zuga. Towarzyszył on budowie willi Lubomirskiej zaprojektowanej przez Effraima Schroegera. Na terenie ogrodu powstały też inne budynki wg. projektu Zuga, które przetrwały do dzisiaj, jak glorieta flamandzka przy ul. Puławskiej czy Domek Gotycki zwany Gołębnikiem. Całe założenie Lubomirska nazwała „Mon Coteau” co z francuskiego oznacza „Moje Wzgórze”.
W 1825 roku pałacyk wraz z ogrodem trafił w ręce Anny z Tyszkiewiczów. Dzięki niej Henryk Marconi mógł zmienić styl budynków z klasycznego na neogotycki. Ten sam architekt zmienił także styl gloriety flamandzkiej nadając jej aktualny wygląd. Anna, pomimo zlecenia zmian w stylu pałacyku i gloriety, kontynuowała utrzymanie ogrodu w jego oryginalnym romantycznym charakterze. Po powstaniu listopadowym Anna hr. Potocka Dunin-Wąsowiczowa ponownie zleciła odbudowę pałacu, który ucierpiał od ostrzału artyleryjskiego, Henrykowi Marconiemu. Ogród natomiast stał się bardzo modnym miejscem wypoczynku mieszkańców Warszawy.
Franciszek Szuster zakupił założenie w 1845 roku. Pałacyk przebudował wg. projektów Adama Idzikowskiego w stylu neorenesansowym, zaś na terenie ogrodu wybudował domki letniskowe w rejonie dzisiejszej ul. Dworkowej. Wszystkie budynki znajdujące się na terenie założenia zostały wyremontowane. Powstało też Mauzoleum Szustrów.
Przed I Wojną Światową teren Ogrodu przejął Marian Jung, który przeobraził to miejsce w park zabaw ze strzelnicami, karuzelą, łódkami do pływania na stawie i innymi rozrywkami typowymi dla lunaparku.
Przed II Wojną Światową zmieniono park wg. projektu Zygmunta Hellwiga i Leona Danielewicza. Niestety, w roku 1940 cały drzewostan, poza tym do dziś obecnym przy samym pałacyku na skarpie, został wycięty, a drewno wykorzystano na opał. W latach pięćdziesiątych rozebrano również pawilony mieszczące się na terenie założenia.
W latach 1962-65 pałacyk został odbudowany w stylu neogotyckim, a całe założenie połączono z nowopowstałym parkiem, gdzie, w miejscu skąd pobierano glinę do cięgieł stworzono staw Morskie Oko, zainspirowany swoim tatrzańskim odpowiednikiem. W latach 70-tych kontynuowano prace nad realizacją już połączonych parków.
Inwentaryzacja – Park przy Cmentarzu-Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich
- Zieleń
Obecnie na terenie parku znajduje się 2083 drzew, 10 grup drzew oraz 99 krzewów i 205 grup krzewów.
Dzięki inwentaryzacji wiemy, że gatunkiem przeważającym na tym obszarze są daglezje zielone zajmujące teren przy północnej granicy parku i w jego części południowej. Ciekawostkami, które można napotkać w dendroflorze tego parku, są dwa orzeszniki gorzkie (Carya cordiformis) oraz wiązowiec zachodni (Celtis occidentalis) – rosnące w okolicach ścieżki idącej od Mauzoleum w stronę północno-wschodnią. Wyjątkowym gatunkiem wśród krzewów jest grusza wierzbolistną rosnąca przy północnej głównej alejce parku.
- Historia i ciekawostki
Park powstał w latach 1945 – 1950 przy ul. Żwirki i Wigury wokół Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich. Ogólne założenie zaprojektował Bohdan Lachert, natomiast autorem projektu samej zieleni był Władysław Niemirski. Park, którym administruje Zarząd Zieleni m.st. Warszawy, zajmuje 16,50 ha, a wraz z terenem Mauzoleum – niemal 20 ha. Cmentarz znajduje się w centralnej części założenia i obejmuje szeroką aleję z rzędami grobowców po obu stronach. Szczątki 21 468 żołnierzy Armii Czerwonej zostały ekshumowane z terenów Warszawy i okolic, by spocząć w 834 kwaterach na terenie Mauzoleum. Aleja prowadzi do monumentalnego granitowego obelisku mierzącego 21 metrów. Po obu jego stronach stoją rzeźby: „Bohaterstwo” autorstwa Jerzego Jarnuszkiewicza oraz „Ofiarność” Stanisława Lisowskiego.
Inwentaryzacja drzewostanu Warszawy w toku
Do szczegółowego zinwentaryzowania wszystkich drzew Warszawy jeszcze długa droga, ale jesteśmy o krok bliżej tego celu. Planujemy przeprowadzenie kolejnych inwentaryzacji – nie tylko w parkach, ale także w zakresie zieleni rosnącej w pasach drogowych warszawskich ulic.
Informacje pozyskane w drodze inwentaryzacji przeprowadzonej w obu ww. mokotowskich parkach zasiliły ogólnomiejską bazę danych uzupełniając dane zasilające Mapę Koron Drzew oraz Mapę Lokalizacji Pni Drzew (o tych elementach nowego systemu nowoczesnego i planowego zarządzania zielenią w Warszawie więcej pisaliśmy we wcześniejszym artykule.
Prace inwentaryzacyjne w Parku Morskie Oko i Parku Przy Cmentarzu Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich przeprowadziliśmy we współpracy z firmą Taxus UL.